Nguồn gốc tục lệ ăn trái cây và rượu nếp vào Tết Đoan Ngọ

Tết Đoan Ngọ, hay còn gọi là Tết Đoan Dương, là một trong những ngày lễ truyền thống quan trọng của Việt Nam. Vào ngày này, bên cạnh những nghi lễ cúng bái, người dân Việt Nam còn có tục lệ ăn trái cây và uống rượu nếp.

Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về ý nghĩa và nguồn gốc của tục lệ này. Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá những bí ẩn đằng sau món trái cây và rượu nếp trong ngày Tết Đoan Ngọ.

Tết Đoan Ngọ – Diệt sâu bọ, cầu mong mùa màng bội thu

Tết Đoan Ngọ được tổ chức vào giờ Ngọ, ngày mùng 5 tháng 5 Âm lịch hằng năm. Người Việt Nam còn gọi Tết Đoan Ngọ là Tết diệt sâu bọ.

Đây là một trong những nghi lễ truyền thống có nội hàm văn hóa phong phú gắn liền với kinh nghiệm của nhân dân lao động về sự tuần hoàn của quy luật tự nhiên, thời tiết… có tác động đến sức khỏe, sinh hoạt của con người cũng như hoạt động sản xuất mùa vụ trong năm.

Người dân tổ chức Tết Đoan Ngọ để phát động bắt sâu bọ, tiêu diệt các loài sâu bệnh gây hại cho cây trồng, cầu mong mùa vụ bội thu.

Ở nhiều nơi, các gia đình có thói quen ăn bánh tro, chè trôi nước, hạt sen… để giết sâu bọ, bệnh tật trong người. Trong ngày Tết Đoan Ngọ, phải súc miệng 3 lần cho sạch sâu bọ, ăn một bát rượu nếp cho sâu bọ say, tiếp đó ăn trái cây cho sâu bọ chết.

Tại nhiều vùng của các tỉnh Bắc bộ, người dân thường dùng hoa quả đặc biệt là quả mận, loại quả chua phổ biến trong mùa này để giết sâu bọ.

Rượu nếp cũng là món ăn không thể thiếu trong ngày này, người ta cho rằng bộ phận tiêu hóa của con người thường có các loại ký sinh gây hại và chúng nằm sâu trong bụng nên không phải lúc nào cũng diệt được.

Truyền thuyết về tục ăn hoa quả và rượu nếp để diệt sâu bọ

Tết Đoan Ngọ của Việt Nam bắt nguồn từ một truyền thuyết. Vào một ngày sau khi trúng vụ mùa, nông dân ăn mừng nhưng lại bị sâu bọ kéo đến ăn sạch hoa màu, thực phẩm đã thu hoạch. Trong khi đang đau đầu không biết phải xử lý thế nào thì có một ông lão xuất hiện tự xưng là Đôi Truân.

Ông chỉ cho dân chúng mỗi nhà lập một đàn cúng đơn giản gồm có bánh tro, trái cây, sau đó ra trước nhà mình vận động thể dục. Nhân dân làm theo và chỉ một lúc sau, đàn sâu bọ té ngã rã rượi. Lão ông còn bảo thêm: “Sâu bọ hằng năm vào ngày này rất hung hăng, mỗi năm vào đúng ngày này, cứ làm theo những gì ta đã dặn thì sẽ trị được chúng”.

Dân chúng biết ơn định cảm tạ thì ông lão đã đi đâu mất. Để tưởng nhớ việc này, dân chúng đặt cho ngày này là ngày “Tết diệt sâu bọ”, có người gọi nó là “Tết Đoan Ngọ” vì giờ cúng thường vào giữa giờ Ngọ.

Vì vậy, Tết Đoan Ngọ là ngày diệt sâu bọ, phát động bắt sâu bọ, tiêu diệt hết các loại gây hại cho mùa màng, cho cây trồng, trong đó cũng có nhiều loại sâu có thể ăn được.

Sau Tết Nguyên Đán, có lẽ “Tết giết sâu bọ” là cái tết có nhiều tục lệ gắn kết với đời sống của người dân, là dịp để gia đình sum họp.

Ở Châu Á, Tết Đoan Ngọ là ngày Tết truyền thống tại một số quốc gia Đông Á như Triều Tiên, Nhật Bản, Trung Quốc… Theo phong tục của từng quốc gia, mâm cúng còn có thêm các lễ vật đặc trưng.